alevilik

'Dört Kapı Kırk Makam' İnancı

Dört Kapı Kırk Makam şeklindeki kâmil insan olma ilkelerini Hacı Bektâş-ı Velî?nin tespit ettiğine inanılır. Hacı Bektaş, "Kul Tanrı?ya kırk makamda erer, ulaşır, dost olur" demiştir.

Dört Kapı şunlardır:

? Şeriat,

? Tarîkat,

? Mârifet ve

? Hakîkat

Her kapının on makâmı vardır.

Şeriat kapısının makamları:

1. Îman etmek,

2. İlim öğrenmek,

3. İbâdet etmek,

4. Haramdan uzaklaşmak,

5. Ailesine faydalı olmak,

6. Çevreye zarar vermemek,

7. Peygamberin emirlerine uymak,

8. Şefkatli olmak,

9. Temiz olmak ve

10. Yaramaz işlerden sakınmak.

Tarîkat kapısının makamları:

1. Tövbe etmek,

2. Mürşidin ögütlerine uymak,

3. Temiz giyinmek,

4. İyilik yolunda savaşmak,

5. Hizmet etmeyi sevmek,

6. Haksızlıktan korkmak,

7. Ümitsizliğe düşmemek,

8. İbret almak,

9. Nîmet dağıtmak,

10. Özünü fakir görmek

Marifet kapısının makamları:

1. Edepli olmak,

2. Bencillik, kin ve garezden uzak olmak,

3. Perhizkârlık,

4. Sabır ve kanaat,

5. Haya,

6. Cömertlik,

7. İlim,

8. Hoşgörü,

9. Özünü bilmek,

10. Ariflik.

Hakikat kapısının makamları:

1. Alçakgönüllü olmak,

2. Kimsenin ayıbını görmemek,

3. Yapabileceğin hiçbir iyiliği esirgememek,

4. Allah?ın her yarattığını sevmek,

5. Tüm insanları bir görmek,

6. Birliğe yönelmek ve yöneltmek,

7. Gerçeği gizlememek,

8. Mânâyı bilmek,

9. Tanrısal sırrı öğrenmek ve

10. Tanrısal varlığa ulaşmak.

Alevilik ile Siiligin Karsilastirilmasi

Aleviligi siilikle bir tutmak, siiligin bir baska anlayisi olarak yansitmak yada aleviligi islamla birlikte düsünmek tamamiyle aleviligin özüne aykiri bir yaklasimdir. Alevilik islamin herhangi bir yorumu olmayip, özünü eski pagan anlayisindan, dogal dinlerden vede özellikle Zerdüstlükten alir. Dogan Avciogluysa Türklerin Tarihi kitabinda, Aleviligi türklerin eski dogal dini Samanizmi yasatan türkiyeliler olarak görür. Alevilikte(özellikle kürt aleviliginde)örnek kabilinde vermek gerekirse zerdüstlügün, samanizmin, budizmin vs.bircok dogal dinlerin cok önemli etkisinin oldugu kendini alevilik felsefesinde cok etkili sekilde hissettirir. Alevilikte, atesin kutsal sayilmasi(atesi suyla söndürmek örnegin günahtir), belirli agac türlerinin kutsal sayilmasi, günese aya bakilarak dualar edilmesi, kutsal gün sayilan persembe günlerinde mum(teberek) yakilip dualar edilmesi, aleviligin pagan-zerdüsi-samanist köklerine örnek olarak sayilabilir. Aleviligin siilikle özünde herhangibir baginin olmadigi(Ali`ye yada oniki imamlara olan inanista özünde tamamiyle farkli temellere dayanir), kendisini özellikle inanc vede ibadet tarzinda gösterir. Alevilikte namaz kilinmaz, ramazan orucu tutulmaz, hac a gitmek bir dini bir ödev olarak görülmez(ne ararsan ara kendinde ara,kudüste mekke de hac da degil), tanridan korkulmaz, cehennemde yanmaya inanilmaz keza alevilikte insan haktan gelir ölümledeyse hakka ulasir. Alevilikte musehiplik vede kirvelik anlayisi cok önemli yer tutar(zerdüstlükte de süt kardesligi vardir). Alevilik te dem olayi vardir, ibadet esnasinda baglama esliginde semah dönülür, siilikte alkol almak haram olup, namaz esnasinda(ezan okunurken bile) müzik dinlenilmesi kesinlikle düsünülemez.Alevi ceminde kadin erkek ayri yerlerde ibadet etmez,ayni mekani kullanir, siilikte kadinin sacinin telini dahi baska erkege göstermesi haram olarak görülür, namaz ayni mekanda olmayip kadinlara vede erkeklere ayrilmis yerlerde kilinir. Aleviler kadini erkekle esit tutarken, siiler de kadinin sahitligi bile saibelidir, bu nedenledirki dört kadinin sahitligi bir erkegin sahitligine esittir. Alevilikte Hz. Ali (özellikle kürt alevilerinde),ayni zamanda Haci Bektas- i Veli, Pir Sultan Abdal`dir, yani allahin kendisidir, bu anlamda Muhammedin koruyucusu olmayip , bilhasil onun yaraticisidir. Not: Kürt alevilerinin(Dersim-Bigöl-Erzincan vs.) Hazar denizi nin batisinda yer alan deylem bölgesinden M.S. 800 ile 1000 yillari arasinda Anadoluya göc ettikleri, Deylemlilerin de en eski dinsel anlayisinin Zerdüstlük oldugu, kürt alevileri arasinda giderek etkinlik kazanan düsüncelerden biridir.(karsilastirma icin bkz. Deylem bölgesi, zerdüstlük Vikipedia).